Het is zondag 14 maart 2010.  Ilse en Fons zijn per auto onderweg naar Frankrijk na een week familie- en vriendenbezoek in B/NL. Ilse luistert haar antwoordapparaat af. Daarop staat een boodschap van een Nederlandse vriend: “Ik wil jullie condoleren met het overlijden van mijnheer Ferrat”. Wij naderen de Franse grens en schrikken ons een hoedje. We wisten nog van niets. Direct op de autoradio de nieuwszender "France Inter" opgezocht en we vallen midden in een programma over Jean Ferrat.  Hij blijkt daags tevoren te zijn overleden in de Ardèche. Ontroerd luisteren we naar anecdotes, commentaren, interviews en natuurlijk naar de prachtige muziek van Jean. Muziek die we zo goed kennen.

 Tijdens zijn laatste optreden in Antraigues, lente 2006

 

Alle andere onderwerpen die we in petto hadden voor deze nieuwsbrief blijven even op de plank liggen. Jean Ferrat heeft immens veel betekend voor Antraigues, voor de Ardèche en voor Frankrijk. Daarom lijkt het ons meer dan vanzelfsprekend om deze nieuwsbrief volledig aan hem te wijden. Niet dat we tot zijn intimi behoorden maar van de gesprekken die we met hem hadden herinneren we ons een symphatieke en bescheiden man. Een man die kon verhalen. En dat deed hij met verve. Hij reisde veel, hij ontmoette de “groten” der aarde, hij was in Frankrijk en ver daarbuiten zeer geliefd. Tegelijkertijd sloeg hij zelden het middagpartijtje jeu de boules over met de dorpelingen van Antraigues. En daarin school het bijzondere.

 Zomer 2007 op het dorpsplein van Antraigues

Jean was van vele markten thuis: we kennen hem als dichter, componist en zanger maar het is vooral zijn sociaal engagement dat een onuitwisbaar stempel heeft gedrukt op Frankrijk in de tweede helft van de 20ste eeuw. Hij stond pal achter zijn ideeën maar comitteerde zich nooit aan een politieke partij. Vaak symphatiseerde hij met de PCF (de communisten) maar lid werd hij niet.  Hij liet zich niet vangen in de kadaverdiscipline die veel politieke partijen eigen is maar hechtte sterk aan zijn vrijheid als humanist om naar eigen overtuiging en geweten zich uit te spreken en daarnaar te handelen.

 

 

In het najaar van 2002 bezochten Ilse en Fons Antraigues voor het eerst, op zoek naar een geschikt huis om een chambres d'hôtes te starten. De makelaar met wie we een afspraak hadden vroeg ons terloops: "Est-ce-que vous savez que Antraigues est le village ou habite Jean Ferrat?"  (Weten jullie dat Jean Ferrat in Antraigues woont?) Nee, dat wisten we niet. Zij vertelde dat Ferrat al sinds de jaren zestig Parijs was onvlucht omdat hij in korte tijd razend populair was geworden. Moe om steeds te worden herkend en te worden aangesproken "verborg" hij zich in de Ardèche. Zijn vriend Jean Saussac bracht hem naar Antraigues en hij werd direct verliefd op het dorp en omgeving. Even buiten Antraigues vond hij een geschikt huis en daar is hij bijna 50 jaar blijven wonen.

 Samen musiceren in huiselijke kring, dat kon alleen in Antraigues

Ons zei dat wel iets: "het dorp van Jean Ferrat"  kon voor ons toch geen slechte keuze zijn om te gaan wonen en chambres d'hôtes uit te baten?! 

Het huis beviel ons en op de terugweg klonk op de autoradio plots "La Montagne", het overbekende liedje van Jean Ferrat. Toeval of niet...wij beschouwden dit als een goed teken en dat is het gebleken.  Al sinds de zeventiger jaren kende Fons de muziek van Ferrat. Franse muziek was in die tijd erg populair bij de vriendenkring waaronder ik vertoefde en ik had o.a. lp's van  Jacques Brel, Barbara, Leo Ferré, George Brassens en Guy Béart .  En ook eentje van Jean Ferrat!

 

Begin 2003 verhuisden wij naar Antraigues en omdat onze chambres d'hôtes pal tegenover het postkantoortje lag zagen we Jean vrijwel dagelijks passeren en regelmatig maakten we een praatje. Tijdens de receptie t.g.v. de opening van een nieuwe galerie in het dorp had Ilse een lang gesprek met hem en hij toonde zich in zijn nopjes toen hij vernam dat Ilse uit Antwerpen komt. "Anvers? Ah....c'est à Anvers que j'ai commencé ma carrierre professionelle comme artiste!". (In Antwerpen besloot ik om van zingen mijn beroep te maken)

Wat bleek? Eind 50er jaren zong Jean een zomer lang in café "De Zeven Schaecken" op de Grote Markt, naast het stadhuis van Antwerpen. Hij herinnerde zich die periode nog levendig en het was dus in Antwerpen dat de student chemie Jean Ferrat besloot om zich serieus te gaan werpen op het beroep zanger/dichter/componist.  Wat herinnerde hij zich nog van Antwerpen? "Les filles", dat schoot hem het eerst te binnen en dan de culinaire geneugten van de Belgische keuken. Fijnproever als hij is appreciëerde hij de overheerlijke "croquettes crevettes" en dus besloten wij om hem te verrassen. Aan het eind van ons eerstvolgende bezoek aan Antwerpen togen we naar de zaterdagmarkt en kochten daar in de "vuurtoren" (Signoren kennen dat:-) verse garnaalkroketjes die we zorvuldig opborgen in de meegenomen koelbox en waarmee we spoorslags richting Zuid-Frankrijk reden. Diezelfde zondag zijn we ze gaan afgeven en... hij was als een kind zo blij!

 

Jean Ferrat ontving regelmatig cadeaux van fans uit alle uithoeken van Frankrijk en...daar had hij een bloedhekel aan. Soms werden er complete kunstwerken voor het hek van zijn domein gezet, vergezeld van een briefje. Cadeaux van mensen die hij van haar noch pluim kende. Hij was heel eerlijk wanneer hij zei dat hij absoluut niet snapte waarom hij  "zomaar" cadeaux kreeg. Hij kon dat ook moeilijk accepteren.  Maar onze kroketjes, daar lustte hij wel pap van! Het was kort daarna dat we Jean en zijn vrouw Colette uitnodigden om te komen eten en om dus te genieten van de Antwerpse keuken van Ilse. Dat werd een gezellige en vooral interessante avond  toen Jean ondermeer vertelde over zijn tournée door Cuba in de jaren zestig en zijn ontmoetingen met Fidel Castro.

 Links Jean, midden Ilse en rechts echtgenote Colette bij L'Angelot

Ilse had vanaf toen regelmatig contact met Colette. De dames deelden een passie: de tuin. De bezichting van haar tuin in 2005 werd vergezeld door een dineetje dat door Jean en Colette zelf was geprepareerd. Toevallig was dit op Fons' verjaardag en toen Jean hier lucht van kreeg belde hij Ilse om te vragen wat ik graag had als toetje. "Iets met chocolade",  zei Ilse, waarop Jean een zalige chocoladetaart bakte. Zo'n eenvoudige man was het. Wars van iedere vorm van stijfburgelijke beleefdheid, gewoon zichzelf en daarmee basta. En dat moet je kunnen als je zo beroemd bent.

 De Dauphiné Libéré van woensdag 17 maart 2010

Want beroemd was hij, dat hebben we de afgelopen week gemerkt. Alle media waren even volledig gefocust op een van de laatste groten van het Franse chanson.  Zijn begrafenisceremonie werd rechtstreeks uitgezonden op France 3. Naast de 5000 aanwezigen op het pleintje van Antraigues waren zodoende miljoenen tv-kijkers getuige van een emotioneel maar uiterst ingetogen gebeuren.

  

 

 

Je kon een speld horen vallen toen Pierre, de oudere broer van Jean zijn toespraak hield.

 

Twee hartsvriendinnen, beide hun leven lang op de planken, zongen elk een compositie van Ferrat. De rillingen liepen over ons lijf, à capella gezongen: puur natuur en écht gemeend:

 

 

 Isabelle Aubray zong: "C'est beau la vie".

 

Tot slot klonk "Que la montagne est belle" uit 5000 kelen, het verhaal over Antraigues en de Ardèche. Menig keel stokte, menig traan werd geplengd bij dit  lied dat samen met veel andere composities ons altijd zal blijven herinneren aan een goed mens, een geëngageerd kunstenaar en een vriend.

 

---------------------------------

 

Voor de liefhebbers vermelden we enkele direct links naar muziek van Jean Ferrrat. De liedjes openen steeds in een nieuw venster dat je na beluisteren kan wegklikken, je bent dan terug op de site.

 

 

 

C'est beau la vie   (tekstversie)

 

à Brassens  een ode van Jean Ferrat aan zijn vriend George Brassens

  

 

 

Aimer à perdre la raison  (tekst: Aragon, muziek: Jean Ferrat)) 

 

Beluister na de vorige de volgende eens. Een regelrechte hit afgelopen zomer. Niet van de radio weg te slaan en luid meegezongen in alle vakantiekampen. Jean Ferrat en Aragon in een modern jasje, hij vond het zelf prachtig:

 

Aimer à perdre la raison  (moderne versie!)

 

"Une femme honnète"  (met Juliette Greco)

 

Mon vieux  Tekst en muziek van Jean Ferrat, hier prachtig gezongen door Daniel Guichard. "Ouwe" zeggen tegen je pa, als koosnaampje.

 

Ma Môme  In het fimpje is Jean Ferrat de man aan de juke box

 

Nuit et Brouillard    Ferrat's heftige lied over hen die de concentratiekampen binnengingen

 

On ne voit pas le temps passer   Dit is geschreven en gezongen door Jean Ferrat en hierna volgt de versie van Herman van Veen:

 

 

Als laatste vermelden we de Nederlandse versie van Ferrat's bekende chanson La Montagne maar nu in de uitvoering van Wim Sonneveld:

 

 

 

Hier eindigt dit Bengeltje, geheel gewijd aan Jean Ferrat.

Maar...het leven gaat verder...ook voor ons:

---

 

 

 

 

 

Ilse & Alphonse